Dat Energiepark prachtig wordt, staat buiten kijf. Deze ontwikkeling gaat Leiden nog mooier maken. Maar hoe doe je dat, hoe maak je samen met de inwoners van de stad écht kwaliteit in ruimtelijk, architectonisch, landschappelijk en sociaal opzicht? En wat zijn de valkuilen, angsten en uitdagingen? In dit artikel geven alle samenwerkingspartners (een lid van het Participatieplatform, ontwikkelaars, gemeente, stedenbouwkundige en supervisor) vanuit hun eigen visie en expertise antwoord op deze vraag.
Niraj Sewraj, Ontwikkelingsmanager BPD
“Het allerbeste willen maken vraagt lef. Vooral in een tijd waarin
betaalbaarheid en ambitiestapeling voor uitdagingen zorgen. Begrijp me niet verkeerd, het Energiepark verdient dit. Maar het is niet eenvoudig. Kwaliteit is voor mij meer dan mooie gebouwen, iconische architectuur en een prachtig aangelegde openbare ruimte. De kwaliteit van een plek kenmerkt zich voor mij vooral door ruimte te maken voor programma en functies die zorgen voor interactie tussen mensen en de fysieke ruimte. Zo krijgen plekken meer betekenis en zorgen wij voor mooie plekken waar mensen graag zijn. Het gesprek blijven voeren met de stad over wat kwaliteit is, vind ik belangrijk.”
Ronald Knappers, Supervisor, bewaker van de kwaliteit
“Als je start met een laag ambitieniveau is er geen ruimte meer om kwaliteit te maken. Van dit stuk verloren stad een wijk maken die weer onderdeel wordt van de historische binnenstad is mijn grootste uitdaging. Niet alleen een wijk die nú mooi is, maar ook over honderd jaar nog als aantrekkelijk wordt ervaren. Om dit te bereiken stimuleer ik partijen om het beste uit zichzelf te halen. Ondertussen bewaak ik de kwaliteit aan de hand van de uitgangspunten in het Beeldkwaliteitsplan. Waar ik vooral kritisch op zal zijn in de uitwerking is de samenhang tussen de verschillende deelgebieden en de architectuur. Het DNA van de plek moet overal voelbaar zijn waardoor Energiepark een compositie wordt die ‘smaakt’.”
Maarten Tjon Sie Fat, stedenbouwkundige gemeente Leiden
“Deze ontwikkelaars hebben hetzelfde ambitieniveau als de gemeente en de buurt, daarom kunnen we zoveel ruimte geven.” Maarten Tjon Sie Fat is stedenbouwkundige bij de gemeente Leiden voor de binnenstad. In deze samenwerking treedt hij op als adviseur. En nee, zo’n samenwerking vindt hij allesbehalve lastig. “Prettig juist! Vooral omdat je ziet dat er vanuit alle partijen dezelfde commitment is. We streven allemaal naar het hoogst haalbare voor deze buurt... Het is mooi om te zien dat iedereen dezelfde behoefte had om de kwaliteitsambitie niet alleen te benoemen, maar dat direct verder werd gekeken naar de realisatie ervan. Het beeldkwaliteitplan, de taakomschrijving van architectonisch supervisor en de keuze voor Ronald zijn het gevolg van gezamenlijke inspanningen. We blijven samenwerken, ook om de juiste architecten te selecteren voor de complexe deelprojecten.”
Annemiek Hogendorp, lid van het Participatieplatform
Annemiek praat vanuit weer een ander perspectief mee over het onderwerp ‘kwaliteit’. Wat haar betreft zit de kwaliteit van Energiepark niet alleen in de kracht van ‘samen’. “Burgers, ontwikkelaars en gemeente ontwikkelen niet slechts een gebied met bebouwing, maar bouwen samen aan een sociale, leefbare gemeenschap waar alles met elkaar samenhangt.” Leefbaarheid houdt voor Annemiek in dat ruimtelijke en sociale ontwikkeling hand in hand gaan. “Dat zie je terugkomen in discussies in het Participatieplatform Energiepark.
Bij het maken van plannen voor deze nieuwe wijk aan de rand van de Leidse binnenstad, vormt participatie de rode draad. Gemeente Leiden, de projectontwikkelaars (Steenvlinder en BPD) en het Participatieplatform trekken als gelijkwaardige partners op in dit unieke samenwerkingsverband. De buurt wordt vertegenwoordigd door het Participatieplatform. “Het gaat ons niet om ‘blokken bouwen in een gebied’, maar om ontmoeten, beleven, bewegen. We willen dat je in Energiepark gelukkig, veilig en duurzaam woont, werkt en recreëert.”
Hans Sparreboom, initiatiefnemer Steenvlinder
“Precies wat Annemiek stelt, is waarop ik hoop voor de toekomst. Dat er écht wordt samengewerkt met de buurt en de stad Leiden en dat na oplevering iedereen zich herkent in het resultaat en met trots kan uitspreken ‘dit hebben we samen ontworpen’. Dat vond ik zo mooi toen we begonnen aan de ontwikkeling van Energiepark op burgerinitiatief van Nieuw Leids Bolwerk. De voorzitter van het burgerinitiatief zat gewoon aan tafel met de wethouder en de directeuren van de ontwikkelaars. Iedereen was gelijkwaardig en beslissingsbevoegd en daarmee konden we mooie stappen maken. We bereikten een situatie waarin plannen van de gemeente en burgers samen kwamen tot een gezamenlijke visie als vertrekpunt.”
Kwaliteit maak je wat Hans betreft als je open en transparant communiceert en handelt én met de juiste mensen aan tafel zit. “Het moet klikken en daar is geluk een belangrijke factor in. We hebben geluk gehad met de wethouder destijds en de voorzitter van Nieuw Leids Bolwerk Rutger Engelhard. Rutger is van huis uit communicatiedeskundige en dat heeft enorm geholpen. Want goede communicatie is essentieel in het bereiken van kwaliteit. Het lukte met een open houding vanuit elkaars belangen te denken en er was bereidheid om standpunten te herzien, zolang het belang maar werd gediend.
Mireille Wiegman, programmamanager gebiedsontwikkeling gemeente Leiden
“Kwaliteit wil je gereflecteerd zien in een kwalitatief hoogwaardige samenwerking. De opgave Energiepark vraagt om professionals én om ‘echte’ mensen. Hoe zorg je ervoor dat je niet het menszijn uit het oog verliest? Immers we bouwen en ontwerpen voor mensen die we zelf ook zijn. Je wil daarom samenwerken met professionals die zich ook bewust zijn van het persoonlijk leiderschap dat het Energiepark vraagt.
Je moet als mens wel bij deze wijk passen, je kunnen verbinden met de waarden van de wijk. Die komen samen in de ‘ziel van de wijk’ en zijn vertaald in de kernwaarden Energiek, Verbonden en Gezond. Die ziel willen we niet schaden of verliezen met de ontwikkeling, maar juist een nieuwe toekomst geven. En dat gaat alleen maar als je je als professional ook persoonlijk verbindt. Daarbij past bijvoorbeeld langdurige verbondenheid, persoonlijk aanspreekbaar en bereikbaar zijn. Ook investeren in een team dat elkaar durft aan te spreken. We maken gebruik van onderlinge spanning om er voor de wijk beter uit te komen. Die spanning poetsen we juist niet weg. Ook dat vraagt lef, maar dan op persoonlijk niveau.”
Tenslotte
Niraj Sewraj sluit af: “Ik ben positief over hoe wij samen invulling geven aan kwaliteit. Bijzonder vind ik de professionaliteit waarmee de bewoners en ondernemers in het Energiepark meewerken aan de plannen. Maar we zijn er nog niet, we zitten er met elkaar middenin. Overigens ben ik ervan overtuigd dat we kunnen winnen aan executiekracht bij het vormgeven en programmeren van het Energiepark en daarmee deze plek nieuw leven inblazen. Dat vraagt van ons om niet in papier te blijven hangen, maar keuzes te durven maken, daarvan te leren en het de volgende keer beter te doen. Het eindresultaat is alleen goed wanneer de stad opgetogen is over een bruisend Energiepark, de mensen er graag verblijven en er met verwondering naar kijken. Ik kijk in ieder geval vol enthousiasme en energie naar de komende jaren uit.”
